Để thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững theo Chương trình Nghị sự 2030, Việt Nam cần đo vẽ, lập bản đồ trên toàn bộ diện tích đất liền và vùng biển. Điều này giúp quản lý bền vững và sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên; khai thác hợp lý và sử dụng tiết kiệm, bền vững tài nguyên khoáng sản. * Lập bản đồ khoáng sản trên đất liền Theo lộ trình đặt ra, Việt Nam sẽ có 75% diện tích phần đất liền được lập bản đồ địa chất khoáng sản tỷ lệ 1:50.000. Tỷ lệ này đến năm 2030 là 100%. Công tác đo vẽ bản đồ địa chất khoáng sản để lập bản đồ địa chất hướng đến phục vụ việc phát hiện, dự báo triển vọng tài nguyên khoáng sản và các tài nguyên địa chất khác, xác định hiện trạng môi trường địa chất và dự báo các tai biến địa chất, từ đó, góp phần quản lý hiệu quả tài nguyên khoáng sản của Việt Nam. Đến cuối năm 2018, khoảng 71% diện tích lãnh thổ phần đất liền (tương đương gần 235 nghìn km2 ) đã được lập bản đồ địa chất, khoáng sản tỷ lệ 1:50.000 với trên 5000 điểm khoáng sản được phát hiện. Theo thông tin của Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam, tất cả các đô thị loại 1, 2 và hầu hết đô thị loại 3 đã được điều tra địa chất, thành lập hệ thống bản đồ địa chất, khoáng sản, địa chất thủy văn - địa chất công trình, địa chất môi trường, bản đồ sử dụng đất phục vụ quy hoạch phát triển đô thị. Kết quả thực hiện năm 2020, có 73% diện tích lãnh thổ phần đất liền được lập bản đồ địa chất tỷ lệ 1:50.000. Để hoàn thành lộ trình, Việt Nam cần tăng cường tối đa năng lực quản lý, lập kế hoạch điều tra, khảo sát cụ thể để hướng đến mục tiêu 100% diện tích đất liền được lập bản đồ địa chất, khoáng sản tỷ lệ 1:50.000 vào năm 2030. * Liệu có hoàn thành mục tiêu 100% diện tích phần đất liền Việt Nam được bay đo từ phổ gamma tỷ lệ 1:50.000? Mục tiêu 100% diện tích phần đất liền Việt Nam được bay đo từ phổ gamma tỷ lệ 1:50.000 vào năm 2030 và trước đó, lộ trình đến năm 2025 là 70% hiện còn nhiều thách thức. Theo số liệu của Bộ TN&MT, diện tích đất liền Việt Nam được bay đo từ phổ gamma tỷ lệ 1:50.000 tính đến hết năm 2020 đạt 27,3%, rất thấp so với lộ trình đặt ra cho năm 2020 là 50%. Nếu không tích cực cải thiện tình hình trong những năm tới thì Việt Nam có nguy cơ không đạt tỷ lệ bao phủ 100% diện tích đất liền Việt Nam được bay đo từ phổ gamma tỷ lệ 1:50.000 như lộ trình đề ra. Đáng lưu ý là công tác bay đo từ phổ gamma nếu chỉ nhằm mục đích đánh giá và dự báo triển vọng khoáng sản, hướng đến khai thác và sử dụng bền vững tài nguyên khoáng sản thì không nhất thiết phải đạt được mục tiêu bay đo 100% diện tích đất liền mà chỉ cần tập trung vào các vùng có tiềm năng khoáng sản cao, phù hợp với việc khai thác ở quy mô lớn hoặc phù hợp với quy hoạch sử dụng đất quốc gia và cần đạt độ chi tiết cao. Vì vậy, Chính phủ có thể xem xét điều chỉnh lộ trình cho chỉ tiêu này cho các năm tiếp theo. * Thúc đẩy đo vẽ từ, trọng lực vùng biển đảo Theo số liệu của Bộ TN&MT, tính đến tháng 6 năm 2019 mới chỉ có 25% diện tích vùng biển và hải đảo Việt Nam được bay đo từ, trọng lực tỷ lệ 1:250.000. Hiện vẫn còn khoảng 18% diện tích vùng biển chưa được lập hải đồ, bản đồ. Phần lớn diện tích vùng biển nông và vùng biển sâu, xa bờ chưa được điều tra địa chất khoáng sản biển. Năm 2013, Dự án “Bay đo từ - trọng lực tỷ lệ 1:250.000 biển và hải đảo Việt Nam” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và giao cho Tổng cục Địa chất và Khoáng sản thực hiện. Hy vọng rằng, khi kết quả nghiên cứu của dự án này được hoàn thiện, đưa vào triển khai thực tế cũng như khi công nghệ và kỹ thuật được chuyển giao đầy đủ thì tỷ lệ diện tích vùng biển và hải đảo Việt Nam được bay đo từ, trọng lực tỷ lệ 1:250.000 có triển vọng sẽ tăng nhanh trong giai đoạn tới.

Bản đồ giúp người dân có thể tìm kiếm, phát hiện các vấn đề liên quan đến dịch COVID 19 xung quanh mình hoặc tại một vị trí bất kỳ trên địa bàn thành phố. Đồng thời, người dân cũng có thể tra cứu các thông tin địa điểm khẩu trang, cơ sở y tế, các địa điểm nhu yếu phẩm… để đáp ứng nhu cầu cuộc sống hàng ngày. Hệ thống cũng cung cấp các công cụ bản đồ phân tích mật độ, thống kê phục vụ công tác lãnh đạo, quản lý, giám sát, phòng chống dịch. Dữ liệu chuyên môn về phòng chống dịch được cung cấp bởi Trung tâm kiểm soát bệnh tật TP. Hồ Chí Minh (HCDC) và được cập nhật ngay sau khi có Thông cáo chính thức của HCDC. Sở Thông tin và Truyền thông TP.HCM hy vọng bản đồ là công cụ hỗ trợ phòng chống dịch hiệu quả cho người dân và các nhà quản lý cùng chung tay thành phố phòng chống dịch COVID 19.

GIS (Geographic Information Systems) là công nghệ thu thập, quản lý và phân tích dữ liệu từ không gian địa lý qua đó thực hiện biên tập bản đồ, lưu trữ dữ liệu bản đồ, thao tác trên bản đồ gắn với sự vật hiện tượng ở không gian thực. Thời gian qua, GIS đã được ứng dụng trên nhiều lĩnh vực tại TPHCM, đặc biệt trong công tác phòng chống dịch Covid-19 ở địa phương. *** Chia sẻ dữ liệu không gian địa lý Tại TPHCM, GIS được ứng dụng rộng rãi, xem như nền tảng công nghệ phục vụ đời sống xã hội. Có thể kể đến bộ nền tảng thông tin địa lý với hơn 60 lớp dữ liệu của Trung tâm Ứng dụng Hệ thống thông tin địa lý (HCMGIS) thuộc Sở KH-CN TPHCM, ứng dụng bản đồ du lịch tại các quận huyện và hàng chục ứng dụng GIS khác như hệ thống quản lý bệnh truyền nhiễm, hệ thống quản lý vùng sản xuất rau, ứng dụng quản lý hệ thống phân phối… Với GIS, nhiều nước trên thế giới đã ứng dụng vào quản lý chuỗi cung ứng ngành bán lẻ, có thể giúp người cung cấp và đại lý, điểm bán biết khi nào rau củ quả rời khỏi cánh đồng, lộ trình giao vận, chất lượng và thời gian nhận hàng. Việc xác định vị trí của các khu vực như trung tâm thương mại, khu dân cư, trường học, bệnh viện… ảnh hưởng đến đời sống người dân, do đó GIS giúp xác định những vị trí tốt nhất để xây dựng cơ sở hạ tầng (ứng dụng GIS cho quy hoạch đô thị). Ứng dụng GIS cũng giúp các tổ chức y tế phân tích các xu hướng, khu vực có người mắc bệnh và nguy cơ dịch bệnh lây lan. Nhiều năm qua, Sở KH-CN TPHCM đã xây dựng Cổng thông tin địa lý HCMGIS Portal cung cấp nền tảng tích hợp và chia sẻ dữ liệu không gian địa lý, tài liệu và bản đồ trong HCMGIS. Sở KH-CN còn có nhiều chương trình hỗ trợ chuyên gia tư vấn và tài chính để các đơn vị này có điều kiện triển khai ứng dụng GIS. Khi dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, Sở KH-CN TPHCM đã tổ chức hội nghị trực tuyến chuyển giao giải pháp “Ứng dụng công nghệ GIS trong công tác phòng chống dịch Covid-19 trên địa bàn quận huyện”, qua đó, sở đã chuyển giao 2 phần mềm ứng dụng GIS cho 11 quận huyện là các quận 4, 6, 12, Bình Thạnh, Tân Bình, Phú Nhuận, Gò Vấp, các huyện Bình Chánh, Cần Giờ, Nhà Bè và Củ Chi. Bà Chu Vân Hải, Phó Giám đốc Sở KH-CN TPHCM, cho biết, sở mong muốn hỗ trợ các sở ngành, quận huyện ứng dụng công cụ, giải pháp, mô hình KH-CN phục vụ cho công tác phòng chống dịch Covid-19 tại thành phố. *** Ứng dụng ngay thời điểm dịch bệnh Khi dịch Covid-19 bùng phát, UBND TP Thủ Đức đã đặt hàng HCMGIS phát triển các phần mềm trên công nghệ GIS phục vụ phòng chống Covid-19. Sau đó TP Thủ Đức đã triển khai ứng dụng phần mềm Thủ Đức Covid để quản lý dịch bệnh Covid-19 và phần mềm Thủ Đức mua sắm để người dân tiện mua sắm, sinh hoạt trong thời gian giãn cách xã hội. Phần mềm Thủ Đức Covid gồm các tính năng như bản đồ quản lý Covid-19, qua đó phân tích và thống kê báo cáo các ca dương tính, ca nghi mắc, phân tích diễn tiến dịch Covid-19 và thống kê, tạo biểu đồ thông báo cho các cấp quản lý. Bản đồ các lớp dữ liệu hỗ trợ công tác phòng chống dịch Covid-19 trong xác định ranh giới khu phố, phường, bản đồ quản lý cơ sở cách ly tập trung cũng giúp đánh giá sát tình hình dịch bệnh theo ngày… Phần mềm Thủ Đức mua sắm với hệ thống GIS cập nhật dữ liệu các cửa hàng, chợ, siêu thị, cửa hàng tiện lợi trên địa bàn; cho phép người dùng xem thông tin các cửa hàng mua sắm, chọn lộ trình đi tới cửa hàng. Phần mềm này mở rộng cập nhật các điểm trao hàng cứu trợ, từ thiện, kết nối người cho và người nhận. Theo ông Phạm Quốc Phương, Giám đốc HCMGIS, từ những kết quả khả quan khi ứng dụng phầm mềm GIS tại TP Thủ Đức và sau hội nghị trực tuyến chuyển giao, HCMGIS tiến hành cài đặt phần mềm ứng dụng công nghệ GIS đến các quận huyện theo đặc thù, yêu cầu riêng của từng quận huyện. “Hiện đã có 6 quận huyện được cài đặt phần mềm ứng dụng GIS trong công tác phòng chống dịch Covid-19. Chúng tôi sẽ cài đặt, hướng dẫn, hỗ trợ các quận huyện còn lại ứng dụng phần mềm GIS nhanh nhất để góp phần phòng chống dịch Covid-19”, ông Phạm Quốc Phương cho biết.